Is er nog seks na de overgang? mijn nieuwe boek, is net uit en overal verkrijgbaar. Ook bij mij.

Hieronder lees je alvast hoofdstuk 1, als voorproefje. Het gaat gelijk over een onderwerp waar je nooit over hoort: de ouder wordende vulva & vagina. 

Lezen, hoor. En gelijk doorsturen aan al je vriendinnen, collega's, tantes en buurvrouwen die het ook allemaal willen weten.

Voorproefje uit Is er nog seks na de overgang? door Marleen Janssen 

Hoofdstuk 1 - de ouder wordende vulva & vagina  

'Heb ik nou op mijn 62ste last van mijn hechtingen?’

Ik had de banden van mijn oude stadse barrel opgepompt, hoewel ik wist dat Aletta me er vandaag weer uit zou rijden. Aletta heeft een peperdure elektrische fiets die ze om het jaar inruilt zodat ze up-to-date blijft. Ik lach haar daarom uit, omdat zij helemaal geen upgrading nodig heeft. Ik zeg dan: ‘Je bent dan wel bijna bejaard, maar de hipste en meest fitte van allemaal.’
Ik scheel maar zes jaar met Aletta, maar het bejaardengrapje is niet uit te roeien. Ik zei het al tegen haar toen ik veertig was. Als ik er weer over begin, rolt ze met haar ogen.
Daar kwam ze aan geracet bij de pont over het IJ. Haar grijze krullen golfden als een vaandel in de wind. Ze droeg gele sneakers, een strakke zwarte broek en een muisgrijs all weather jack van beslist vijfhonderd euro. En een roze sjaal.
De pont kwam er net aangevaren, spuugde een hele bups voetgangers en fietsers uit en wij liepen de boot op. En toen zag ik het.
Ik riep: ‘NEE TOCH, HET IS NIET WAAR!’
Er zat een wit schapenvachtje over haar zadel.
‘Och,’ zei ze, ‘ik heb de laatste tijd zo’n pijn aan mijn kruis tijdens het fietsen. Ik ben zowat elke dag bij de fietsenwinkel om weer een ander zadel te proberen.’
Ik zag de situatie voor me. Aletta’s fietsenmaker is een knappe Syrische jongen van bijna dertig.
‘En dat heb je ook gecommuniceerd met die leuke jongen in de winkel? Dat je last hebt van je kruis?’
Een lichte gêne ten aanzien van die jongen overviel me.
‘Ja, natuurlijk,’ zei Aletta streng, ‘hij moet toch weten wat er aan de hand is? En ik ben heel open met hem hoor. Zijn vrouw heeft net de eerste gekregen en zit al maanden op een zwemband, dus hij weet waar ik het over heb.’
Dat het bestáát, zo’n begripvolle man, dacht ik. Wat een zegen.
‘Ik heb drie zadels geprobeerd, zelfs zo’n rare ronde uit de jaren vijftig. Zo’n “rokkenzadel” weet je nog? Mijn moeder had er een. Het was allemaal niks. Toen raadde Isa me die vacht aan.’
‘Isa?’
‘Zo heet hij. Betekent Jezus in het Arabisch’.
Ik moest weer lachen en dacht: ik wil hem ook als mijn fietsenmaker, alleen al vanwege zijn naam.
We voeren inmiddels halverwege het IJ. Het was een schitterende dag. Straffe Hollandse wind, witte schuimkoppen. De pont ploegde. We stonden op de voorplecht en zagen links voor ons de grote bioscoop naderen. Mooi, die futuristische ijsschotsen. Ik hield zo van die paar minuten naar de overkant. Net een kleine vakantie.
Aletta’s haar woei steeds in haar gezicht. Ze pakte een elastiek uit haar zak en maakte een slordige paardenstaart die ze vastzette met een haarklem. Het maakte niet uit, de krullen zwiepten nog steeds voor haar gezicht.
‘Maar het gekste is nog wel dit,’ zei ze. ‘Door de vrouw van Jezus en haar halve ruptuur tijdens de bevalling - ja, Isa vertelt me alles terwijl hij aan mijn fiets sleutelt -, werd ik op een idee gebracht. Die pijn in mijn kruis, het steekt en het is schraal en het trekt, echt naar. En ik dacht ineens: het lijkt verdorie wel alsof ik last heb van mijn hechtingen.’
‘NEE, ‘riep ik,’ 32 jaar na dato??’
‘Nou,’ zei Aletta, ‘ik opperde het bij mijn huisarts en hij zei dat dat heel goed zou kunnen. Ik lachen, natuurlijk. Maar hij was bloedserieus. En toen moest ik op die tafel en ging hij me inwendig onderzoeken. Och, zo vreselijk.’
Ik maakte een bevestigend geluid, want inwendige onderzoeken, nee, liever niet. Ons gesprek werd onderbroken want de pont was aan de overkant en er brak een geduw en getrek uit. Brommers die al gas gaven, gillende moeders die hun kinderen tot rust maanden. Wachtende mensen op de kant die al begonnen op te rukken. Ik mopperde op de gekte.
Aletta stond me verderop op te wachten en we reden Amsterdam Noord in.
Ik zei: ‘Dus je huisarts beweert dat je op je 62ste last van je hechtingen kan krijgen? Terwijl de baby van toen inmiddels een volwassen kerel is?’
Ik zag Aletta’s zoon voor me, gekleed in een luier. Hij heeft het postuur van een havenarbeider.
‘Dat kan dus, ja. Mijn huisarts constateerde dat mijn vagina helemaal oud is. Dunne huid en veel te droog en alles. De littekens hebben het zwaar te verduren. Daarom doet fietsen zo’n pijn. En lopen soms ook. Ik moet steeds die broek uit mijn bilspleet trekken, ken je dat?’
Daar had ik dan geen last van. Maar dat droge, ja, dat herkende ik beslist.
‘En toen, wat was het advies?’
‘Ik moet smeren. Hormoonzalf is zijn advies. Want het ligt allemaal aan die dalende hormoonspiegels. Door de overgang.’
‘Wat idioot, zeg. Heb je het idee allang door de overgang te zijn en dan word je alsnog getroffen.’
Aletta zei: ‘Ik ben eigenlijk zo kwaad. Ik vind het een rotstreek. Ik heb al allerlei vervelende dingetjes en dan nu die vagina ook nog. Ik voel me gewoon door haar in de steek gelaten.’
We fietsten even zonder te praten. Ik dacht na over Aletta’s woorden. Het “in de steek laten”. Ik snapte het wel.
‘Kun je al zeggen of het helpt, die hormoonzalf?’ vroeg ik.
‘Ik weet het niet, gebruik het pas een week.’
Verderop, het koffietentje kwam in zicht, zei ik grinnikend: ‘Heb je het gemeld aan Jezus?’
‘Ben je gek, nee zeg. Ik heb hem verteld dat de schapenvacht dé oplossing is.’ We remden af en zetten onze fietsen in het rek.
Aletta zei: ‘Ik heb er trouwens nog een besteld bij hem. Die is voor jou. Kunnen we als twee bejaarden samen door de stad.’

De DRG VGN

Het is al een paar jaar geleden, maar het heeft grote indruk op me gemaakt. Ik was in het De La Mar Theater in Amsterdam en bezocht daar een voorstelling over de overgang. Twee vrouwen op het podium plus een overgangsconsulente. De show zelf was zozo, maar ik had een leuke avond omdat ik gefascineerd was door de achthonderd vrouwen in de zaal.
Ik dacht steeds: veertig jaar geleden zat ik bij ze in de klas en deden we in de pauze elastieken. Nu kreunen we met elkaar over angstaanvallen, bezwete T-shirts en zijn we allemaal te dik.

De vrouwen op het podium pakten de zaak interactief aan. Ze stelden vragen en de zaal gaf antwoord. Ja, iedereen was moe. En velen waren vergeetachtig. En die nare moodswings. En de korte lont. En inderdaad: achthonderd handen gingen de lucht in op de vraag: ben je aangekomen in gewicht?

Maar – en nu wordt het gniffelen – niemand stak haar hand op toen het ging over de droge vagina. Een van de vrouwen op het podium bekende dat ze er last van had. Ze sprak steeds over haar DRG VGN. En steeds ging de zaal plat. Het was inderdaad geestig. Maar ook een beetje tragisch. Want zo bleef de droge vagina een grap. En ik wist zeker dat tenminste de helft van de vrouwen in de zaal op dit moment dacht aan het probleem tussen haar benen.

Droogte en jeuk en andere ellende

Geen vrouw denkt op haar 25ste of 37ste of 45ste aan het thema “de ouder wordende vagina”. Bah zeg, moeten we het daar over hebben? Wat een onsmakelijk onderwerp. En zo niet aan de orde.
Het is logisch. Zolang het lichaam gezond is, er geen blessures zijn en alles functioneert zoals bedoeld, dan denk je er niet over na. Er is geen reden toe.

Maar op een dag trekt die ene broek zo in je kruis. Of loop je te mopperen op het zadel van je fiets. Het zit niet meer lekker.
In dit hoofdstuk gaat het over de ouder wordende vagina. En de droogte en irritatie en pijn die daar vaak bij horen. Ik zeg “vaak” want niet alle vrouwen krijgen er last van. De een heeft dit en de ander dat. Mazzelaars gaan dansend door de overgang en zijn gezegend.

Ik had een paar jaar geleden een verschrikkelijke rugpijn. Mijn benen, mijn bekken, ik leek wel 89 jaar. Later, toen het beter met me ging, dacht ik hoe gek het is dat je vooral een lichaam hebt als het zeer doet. Pijn maakt je bewust van je lijf. Er gaat een klein of groter alarmpje af: het is hier niet pluis.

Ruggen die vast zitten worden opgemerkt. Ze schreeuwen om aandacht en troost. Idem met buiken en polsen en hoofden die pijn doen. Er zijn huisartsen, fysiotherapeuten en als het echt erg is, met zenuwpijnen, dan strompel je naar de neuroloog.

Met dwarsliggende vagina’s werkt het precies zo. Als er iets niet pluis is, bestaat ze. Ineens. Vaak is dat het eerste moment (buiten seks of een bevalling om) dat vrouwen een gedachte krijgen over de zone tussen hun benen. Die gedachte gaat over pijn of een branderig gevoel. En daarna is er direct schaamte. Ik ken geen vrouw bij wie vroeger thuis open en onbeladen over het genitaal werd gesproken. Op het onderlichaam zit altijd schaamte. Het is de poep- en plaszone, maar ook het gebied van de seksualiteit. Daar kom je niet aan en daar praat je niet over. In ieder geval: zo min mogelijk. Zo leren kleine meisjes het al. Daarom gaan vrouwen met klachten aan de vulva of de vagina veel minder snel naar de dokter. Ze lopen er gewoon mee door.

En dan kan er pijn zijn vanwege droogte die is toegeslagen. Soms is die er bij het zitten, lopen of fietsen. Soms is die er vooral als er iets in de vagina moet. Een piemel bijvoorbeeld. Vrouwen denken vaak dat het normaal is, die pijn. En dat ze er maar mee moeten leren leven. Ze denken dat het aan hen ligt en hebben geen idee dat ze geholpen kunnen worden. Maar dat kan dus wel. Doorlezen, hoor. Ook als de verhalen erg zijn. Er valt te leren van de verschrikkelijke ervaringen en remedies van andere vrouwen. Ze kunnen je behoeden voor veel leed en ellende.

Vroeger was het heerlijk

Hilde (49) schreef me dit: ‘Ik heb een persoonlijke vraag en als je geen antwoord kunt geven of als ik bij jou niet aan het juiste adres ben, moet je dat meteen zeggen, hoor. Mijn vraag is de volgende: als mijn man en ik vrijen, doet het zeer als hij in me komt. Het is een stekend gevoel. En al ben ik nog zo nat en opgewonden, zeer doet het. Als ik zelf mijn vinger in mijn vagina doe of het probeer met een dildo (sorry), dan gaat dat goed (raar praatje, maar ik weet niet hoe ik het anders kan uitdrukken). We kunnen wel oraal iets doen en zo en dat is ook goed, maar we willen toch ook wel weer graag een keer seks hebben met alles erop en eraan; dat was vroeger heerlijk.’

Dit is wat ik Hilde terugschreef: ‘Seks en de seksuele relatie veranderen in de loop der jaren. Was het toen je jong was lekker om zus of zo te doen, als je ouder wordt kan dat wat eerst prettig en opwindend was, ineens niet meer fijn zijn. Het heeft een paar redenen.

Zodra de overgang in zicht komt (en dat kan al voor je veertigste aan de hand zijn), wordt de hormoonhuishouding van de vrouw extreem door elkaar geschud. Dat heeft gevolgen. Oók voor de vagina. De vagina wordt bij vrouwen droger. En de huid van de vagina wordt dunner.

Voor de duidelijkheid, als ik het heb over de “dunnere huid in de vagina” dan bedoel ik de huid die aan de binnenkant zit. De vagina is de “buis” die van de schede naar de baarmoeder loopt en die je gebruikt bij penetratieseks. Met penetratieseks bedoel ik penis in vagina, maar ook alle andere dingen die je in de vagina kunt stoppen omdat het prettig is. Pijn bij penetratie komt dus niet alleen voor bij heterostellen. Ook als je vrijt met jezelf en een speeltje gebruikt dat in de vagina gaat kan dat op een dag misschien niet meer lukken. Of pijn doen. In hoofdstuk 4 lees je specifiek door over pijn bij penetratie. Dat hoofdstuk gaat over seks en wat seks eigenlijk is.

Dit is er aan de hand

In de overgang neemt de doorbloeding van de slijmvliezen in de vagina en vulva af. Dat betekent: droogte. De belangrijkste boosdoener is het hormoon oestrogeen. Dat wordt minder en minder aangemaakt. Het gevolg: de huid wordt dunner. De bloedvaatjes worden kleiner. De aanvoer van voedingsstoffen vermindert en de afvoer van afvalstoffen ook. Dit heet atrofie.

Atrofie is een woord waar veel vrouwen bang van worden. Zeker in combinatie met hun vagina. Heb je vaginale atrofie, dan is het met je gedaan, lijkt het wel. Maar wacht even. “Atrofie” betekent in feite niets anders dan natuurlijke veroudering. Hoewel ik hierbij even moet aantekenen dat het woordenboek zegt: “wegkwijnen”, maar dat kun je wat mij betreft vergeten, want bij dat woord springen de tranen je sowieso in de ogen.
Een mandarijn die je weken op de schaal laat liggen atrofieert. Je hele lichaam atrofieert. Als dertiger zag je er echt anders uit dan als zestiger. Idem de man. Ook penissen krimpen, zakken uit en worden droger. De hele mikmak atrofieert. Alleen wordt dit proces bij mannen vreemd genoeg nooit zo genoemd.


De klachten


Atrofie aan de vagina voelt ongeveer zo. Stel je een snijwondje in je vinger voor (je hebt zojuist iets te voortvarend een avocado gehalveerd) en dan ga je twee citroenen uitpersen. Met diezelfde hand.

Gynaecologen die veel vulva’s langs zien komen, zien het direct, de afname van oestrogeen. De vulva is bleker. Net als de schaamlippen. De baarmoedermond is geen rode donut meer zoals voorheen.
Omdat het zo’n schaamteonderwerp is, de niet-lekker-functionerende-vagina, schrijf en onderzoek ik er graag en veel over. En zo vond ik het steengoede boek van Jane.


Een spannend boek over de vagina

Ik ga altijd vroeg slapen, zo tussen negen en tien, maar vanwege het boek van Jane las ik door tot 2:13 uur. En nee, het was geen spannende thriller over moord en doodslag.
Of eigenlijk wel. Het was een boek over een brandende, droge vagina. En het las als een spannende detective.

Wat te denken, bijvoorbeeld, van deze zin: ‘Ik voelde me van god en alle mensen verlaten. Vooral omdat ik er met bijna niemand over kon praten. Je zegt niet tegen de buurman of een kennis die je tegenkomt op straat dat het nu gelukkig wat beter gaat met je schaamlippen.’

De Britse Jane Lewis (52 toen ze haar boek schreef), moeder van volwassen dochters, gelukkig getrouwd en eigenaar van een bloemenzaak, wordt getroffen door vaginale atrofie en haar complete, happy leven valt in duigen.

Ze moet haar zaak verkopen, want ze kan niet meer de hele dag staan. Maar zitten is eigenlijk net zo erg: in de bioscoop sluipt ze na twintig minuten naar achteren om daar, staand, de film af te kijken. Haar kruis is zo gevoelig dat ze geen ondergoed meer verdraagt en genoodzaakt is wijde rokken te dragen zonder iets eronder. Haar huid voelt zo dun als vloeipapier. Het is alsof ze dag in dag uit op een nest wespen zit.

Ik herken me hier totaal niet in

Nu even dit. Niet alle vagina’s in de overgang voelen aan als wespennesten zoals bij Jane. Niet alle vrouwen hebben een schapendekje nodig op hun fietszadel zoals mijn vriendin Aletta. We hebben allemaal ons eigen lijf en onze eigen kwalen en kwaaltjes. Toen de eerste duizend vrouwen dit hoofdstuk over de ouder wordende vulva en vagina lazen (ik stuurde het rond om te peilen wat men ervan vond) kreeg ik honderden reacties. Dat was een feest, het was alsof ik mijn pasgeborene voor het eerst toonde aan mijn liefste vriendinnen. Bijna iedereen was positief over wat ik vertelde. Maar er waren er ook een paar die zeiden: ‘Ik herken me hier totáál niet in. Ik ben 55, net gescheiden na een beklemmend huwelijk en ik geniet zo van mijn vrijheid. En daar hoort bij dat ik voor het eerst sinds decennia lekker in mijn vel zit. En vrij met verschillende mannen. Niks geen problemen met mijn sappigheid!’ Of: ‘Ik herken me wel in wat je zegt, maar bij mij is het echt niet zo erg. Ben je niet te zwaar op de hand?’
Ik geloof niet dat ik “te zwaar op de hand” ben. Ik ben realistisch. Dat is wat anders. En ik ben blij dat het voor veel vrouwen “lang niet zo erg” is. Het betekent dat je een geluksvogel bent. Dat zijn niet alle vrouwen. Daarom is het goed om te weten wat er kan gebeuren. Niet om je angst aan te jagen, maar zodat je begrip en mededogen kunt opbrengen voor de ander.

Er waren ook een paar vrouwen die zeiden: ‘Maar is dit wat je beschrijft - pijn, jeuk en schraalheid - niet de ziekte Lichen Sclerosus?’ Inderdaad lijken de klachten een beetje op elkaar. Echter, er zijn ook grote verschillen. Lichen Sclerosus (LS) is een huidziekte aan de vulva die onafhankelijk van de overgang voorkomt. LS komt voor op alle leeftijden (ook bij mannen en kinderen, trouwens). Het is een aandoening met nare klachten. Het kan bij vrouwen zorgen voor vormveranderingen (huidvergroeiïng) aan de vulva. De binnenste schaamlippen kunnen bijvoorbeeld verdwijnen en de ingang van de vagina kan door littekens versmallen. Er is ook veel jeuk en pijn. LS kenmerkt zich door witte, glanzende plekjes waarbij de huid kwetsbaar en strak aanvoelt. De jeuk en wondjes bevinden zich vooral in de vulva en vaak rond het perinemum en de anus.
In dit boek bespreek ik de klachten die bij de overgang horen en bij de ouder wordende vagina. Dan is er géén sprake van huidafwijkingen aan de vulva en vagina. Maar de genitale zone is wel droger. Dit is een geleidelijk en natuurlijk proces door afname van oestrogenen en geen ziekte.

Wanneer gaat het alarm af? Ik stelde deze vraag aan de gynaecoloog met wie ik vaker werk. Zij zei: ‘Ik zou willen zeggen: focus niet op “alarm”, maar ken je vulva. Het gekke is: vrouwen checken wel hun armen en benen en hun gezicht op plekjes en vlekjes, maar ze slaan hun vulva over. Dat is ineens een “geheim gebied” waar ze liever niet naar kijken. En dat zou wel moeten. Want dan ontdek je dat de vulva niet glad is. En ook geen keurig eenkleurig gebied. Plooien en huidverkleuringen horen erbij. Dat is normaal. Hoe beter je het landschap van je eigen vulva kent, hoe eerder je iets afwijkends zal opmerken. En dan ga je naar de huisarts. Dat is verstandig en nooit overdreven. Als er sprake is van Lichen Sclerosus stuurt de huisarts je door naar de gynaecoloog of vulvapoli. Voor de meeste vrouwen zijn de klachten van LS met verschillende zalven goed te behandelen.’

Het voelt als een schaafwond


Terug naar de Britse schrijfster Jane en haar wespennest. Over haar jarenlange zoektocht naar genezing schreef ze het boek Me and my menopausal vagina. Het boek is net zo kloek, helder en openhartig als de titel. Een aanrader voor alle vrouwen in de overgang die kampen met pijnklachten in de genitale zone. Maar eigenlijk, zoals Jane Lewis zegt: voor alle mensen met een vagina.

Ik publiceerde het verhaal over Jane en haar wespen in mijn wekelijkse LoveLetter en vrouwen reageerden erop. Alice zei: ‘Sinds een jaar word ik ook geteisterd door dit ongemak. Niet zo heftig als Jane maar desalniettemin vervelend genoeg. Ik dacht eerst dat het aan mijn toenmalige vriend lag. Elke keer nadat we seks hadden gehad, kwam de schimmelinfectie opzetten. Op een gegeven moment voelde het tijdens de gemeenschap in mijn vagina als een “gesprongen droge lip”. Negen van de tien keer gebeurde dat. Dan is de lol snel over. Nu mijn relatie voorbij is heb ik nog steeds klachten. Het lijkt alsof ik in plaats van periodiek ongesteld te zijn nu periodiek schuurpapier in m’n slip heb. Ik ben nog niet aan het daten en dit euvel maakt dat ik ertegenop zie. Het is nou niet het meest charmante onderwerp in een nieuwe relatie om over te praten.’

Karin: ‘Fijne boekentip van de Engelse Jane. Dank. Ik herken dit probleem en ik besprak het gisteren met een vriendin. Het was de eerste keer dat ik het openlijk deelde. Blijkbaar is het toch nog best een taboe, praten over allerlei vage klachten aan je vagina. Eigenlijk heb ik zelfs schroom om ermee naar de huisarts te gaan.’

Ilonka: ‘Ik herken zeer zeker wat Jane vertelt. Bij mij is het niet zo extreem, maar het is er wel. Het vervelende, branderige, schurende gevoel aan de binnenkant van mijn schaamlippen. De pijnlijke plek in mijn schede die aanvoelt als een schaafwond. Ik moet hiervoor naar de huisarts terug, maar de weerstand is zo groot. Alleen het idee al dat hij gaat voelen en misschien een speculum gebruikt, maakt dat ik het voor me uit schuif. De seks met mijn man staat op een heel laag pitje. Als we het doen, doe ik het voor hem. Als ik mijn best doe om te ontspannen lukt het soms wel om de angst en verkramping voor pijn los te laten. Dan word ik ook wel vochtig en is aanraking prettig. Ik moet er gewoon van huilen. Dit schrijven maakt me bewust van hoeveel verdriet dit me doet.’


Hoe droogte ontstaat


Het officiële woord voor het nat worden van de vagina en vulva bij seksuele opwinding is “lubricatie”. Zit je met je droogheidsklachten bij de huisarts of gynaecoloog dan kan deze vragen: komt de lubricatie nog goed op gang? Zelf heb ik het altijd over “sappig” of “juicy” zijn. Dat klinkt gezelliger.

Het proces van sappig worden, wordt aangestuurd vanuit de hersenen, door de hypofyse. Dit kleine gebiedje in je brein zou je de “dirigent van het hormonale orkest” kunnen noemen. Heeft de hypofyse het naar haar zin, wordt ze voldoende gevoed en is ze uitgerust, dan lopen hormonale processen soepel. Veel van die hormonale processen hebben te maken met je seksualiteit. In opwinding komen bijvoorbeeld. Een goede doorbloeding van vulva en vagina. Het opzwellen van de clitoris.

In je jonge jaren zorgt het hormoon oestrogeen voor een goede bekleding van de vaginawand. De huid is lekker soepel en stevig en sappig. In de overgang of op weg daarnaartoe - dat kan dus al op je 38ste beginnen - maakt het lichaam steeds minder oestrogeen aan. Totdat de eierstokken helemaal stoppen met de productie. De machine begint te haperen.

Er zijn nog meer oorzaken waarom vrouwen last krijgen van droogte. Als de eierstokken worden verwijderd, bij diabetes en bij chemokuren bij kanker. Ook zijn er bepaalde medicijnen die het als bijwerking hebben. Sommige antidepressiva bijvoorbeeld.

Kleiner, kan dat?

Erika (75) schreef me: ‘Ik heb een groot probleem dat ik nooit met iemand gedeeld heb. Vanaf de overgangsleeftijd werd mijn vagina kleiner en droger; daarna werd zij permanent ontoegankelijk. Mijn inmiddels overleden man probeerde mij nog wel eens te penetreren, maar constateerde dat het net was alsof hij “hem” in een puntenslijper moest stoppen. Het was een vreselijk moment. Inmiddels ben ik 75 jaar, weduwe en geen vinger, geen speculum of wat dan ook kan meer bij mij naar binnen. Hoor je dit wel vaker?’

Erika is niet gek en ook niet uniek, helaas. De vulva en vagina krimpen als het ware. Pijn in je kruis, nauwheid en het gevoel hebben dat de schaamlippen niet meer “juist” zitten, zijn er het gevolg van. Het is normaal. Of “normaal”, het is niet abnormaal. En vooral echt vervelend.


Ben ik kapot?


Ondanks het hele scala aan akelige klachten, ben je niet “kapot”. De machinerie bestaat nog, maar werkt langzamer, loopt misschien vast. Heeft een flinke zet nodig. Zo zou je het kunnen zien. In de overgang kun je nog steeds sappig worden bij seksuele opwinding, maar het proces verloopt minder makkelijk en minder snel. Er is dus niets kapot, het duurt alleen langer. En dat is verwarrend. Vroeger ging het allemaal vanzelf en stond je snel “aan”. Neuken was makkelijk. Maar nu, dertig of veertig jaar later, kun je door de droogte, de irritatie of het gevoel “dicht te groeien” menen dat het allemaal voorbij is. Dat is niet zo. Hier komt de hulp. Er is hulp van buitenaf en van binnenuit. Er is chemische hulp en natuurlijke. Er zijn dingen die je zelf kunt doen en waarbij je de huisarts nodig hebt.

Hoe ouder je wordt, hoe droger de vulva en vagina. En het is spijtig maar waar: het komt nooit meer goed. Tenminste: nooit meer vanzelf. Het is dus een kwaal die niet overgaat. Als je het hebt over hormonale veranderingen, dan denkt iedereen altijd: het komt weer goed, even uitzitten. Een zwangerschap gaat over, na negen maanden ontzwangeren ben je weer je oude ik (ongeveer). En de puberteit, nog zo’n hormonaal woeste periode in een vrouwenleven, gaat ook voorbij. Van rupsje word je vlinder. De derde grote hormonale verandering die vrouwen doormaken is de overgang. Maar… hierbij komt het niet meer “goed”. Je gaat niet meer terug naar zoals het vroeger was. En een droge vagina wordt niet meer vanzelf jong en juicy.

Godzijdank bestaat er verlichting. Het volgende hoofdstuk gaat er helemaal over. En het onderwerp pijn aan vulva/vagina komt ook uitgebreid aan bod in hoofdstuk vier dat over seks gaat.

Heb je dóórleesdrang? 

Ik hoop het. Want na hoofdstuk 1 volgen er nog vijf en een heel goede tiplijst. Een greep uit wat aan de orde komt:

Hoe je kwalen en kwaaltjes in het genitale gebied te lijf gaat

Neemt genot af met de jaren?

Waarom lijken orgasmes ineens "dunnetjes"?

Wat is seks eigenlijk?

Hoe hou je het na je vijftigste (en tot je 99ste) leuk in bed? Alleen of met een ander.  
 

Is er nog seks na de overgang? is er als printboek en als e-book. En binnenkort ook als luisterboek, ik sprak het zelf in. Kies de vorm die bij je past, neem gauw een kijkje in mijn eigen boekwinkeltje.